Zmiana pozostałych dokumentów
Po zmianie dokumentów urzędowych czas jest na zmianę pozostałych dokumentów, takich jak dyplomy ukończenia studiów, świadectwa ukończenia szkoły średniej lub gimnazjum oraz aneksowanie bądź zerwanie i podpisanie nowych umów.
Dokumenty potwierdzające wykształcenie
Sprawę tą załatwia się inaczej, zależnie od rodzaju szkoły, gdyż podlegają one pod odrębne rozporządzenia. Dla szkół wyższych, gdzie uzyskuje się dyplom procedura jest jednakowa niezależnie od roku, kiedy uzyskało się ten dyplom. Dla szkół średnich jest rozróżnienie ze względu na to, kto wydał dokument (a to zależne jest od czasu, kiedy był wydany).
Dyplom (magister, inżynier, licencjat)
Należy wykonać 4 fotografie twarzy, zgodne z wymogami dla dyplomów (bez nakrycia głowy, bez okularów z ciemnymi szkłami, lewy półprofil z widocznym lewym uchem z zachowaniem równomiernego oświetlenia twarzy). 3 zdjęcia trafiają na oryginał i 2 odpisy, czwarte zachowywane jest do celów archiwalnych w dokumentacji ze studiów. Przed wykonaniem zdjęć zadzwoń do swojej uczelni lub spójrz w swój dyplom dotychczasowy (nowy wydawany jest na tym samym wzorze) – jaki rozmiar ma zdjęcie. Najczęściej jest to 45×65 mm, rzadziej 35×45 mm.
Należy przygotować ksero decyzji administracyjnej o zmianie imienia (decyzja o zmianie oznaczenia płci jest nieistotna, do dyplomu nie wpisuje się płci, ani numeru PESEL, jedynie datę urodzenia, która się nie zmienia). Jeżeli ubiegasz się też o wydanie suplementu w języku obcym – dostarczasz dodatkowo piąte zdjęcie w podanym formacie.
Należy zadzwonić do dziekanatu twojego kierunku studiów i poprosić o podanie numeru rachunku do wpłat za dyplom ukończenia studiów – postępuj jak osoba, która odbiera pierwszy raz dyplom, nie wyjaśniaj sytuacji, bo ludzie często negatywnie reagują na informację o zmianie oznaczenia płci. Co najwyżej mów o zmianie nazwiska z ważnych przyczyn prawnych (procedura jest identyczna). Uzyskany numer konta bankowego przedyktuj i sprawdź czy dobrze został zanotowany. Następnie spróbuj odnaleźć ten numer konta w wyszukiwarce Google zamykając go w cudzysłów – w wersji ze spacjami, myślnikami i bez separatorów, celem stwierdzenia czy Cię nie oszukano lub nie popełniono pomyłki. Powinien się ukazać artykuł na temat, jak absolwent ma uzyskać dyplom. W razie problemów proś o podanie adresu witryny, gdzie znajdziesz numer konta bankowego do wpłat za #dyplom. W tej sprawie możesz też napisać maila do dziekanatu (żądaj potwierdzenia odbioru).
Opłaty na rok 2019:
- opłata za dyplom w języku polskim: 60 zł
- opłata za wydanie suplementu dyplomu w języku obcym: 40 zł.
Następnie piszesz wniosek o korektę imienia i nazwiska w dyplomie. Do wniosku załączasz kopię dowodu wpłaty, fotografie i decyzję administracyjną o zmianie imienia (i nazwiska). Następnie czekasz 30 dni na jego wydanie. Zazwyczaj w dziekanatach nie wiedzą co zrobić, więc nie będzie im się chciało i sprawę załatwią pod koniec terminu lub nawet po terminie, być może dopiero po wezwaniu ich do wydania bezprawnie przetrzymywanego dokumentu, gdy 30 dni minęło bezskutecznie i go nie wydano.
Nigdy nie dostarczaj kserokopii dowodu osobistego, nawet gdyby w wymogach danej uczelni było to potrzebne (na stronach kilku uczelni nadal jest taki wymóg zapisany na chwilę obecną). Dostarczasz kopię decyzji o zmianie imienia (i nazwiska) z ważnych przyczyn. Dowód okazujesz na miejscu przy odbiorze dyplomu. Okazać, znaczy pokazać (trzymając go w ręku) i umożliwić zapoznanie się z jego treścią, nie przekazać (dać do cudzych rąk) i nie dawać do skopiowania.
Czy dyplom osoby po korekcie płci różni się od dyplomu innych osób? Niestety tak. Będzie wyglądał jak dyplom osoby, która z ważnych przyczyn zmieniła imię lub nazwisko. Możliwe różnice:
- zdjęcie przedstawia osobę w tym samym wieku co w dowodzie osobistym, im później dokonasz tranzycji, tym większa ta różnica będzie i bardziej zauważalna;
- data wydania dokumentu znacząco odbiega od daty ukończenia studiów;
- jeżeli uczelnia nie dysponuje starym wzorem dokumentu – będzie wydany wg wzoru z aktualnego roku jego wydania, nie zaś ukończenia studiów.
Jak sobie z tym radzić, gdy stanowi to znaczący dyskomfort? Zgubić dyplom i zażądać wydania duplikatu dyplomu. Duplikat dyplomu nie posiada fotografii, normalnym jest, że jest wydany w chwili uświadomienia sobie faktu zgubienia dyplomu. Normalnym jest też, że wzór, na którym go wydano może się różnić od wzoru z roku ukończenia studiów. Zamiast fotografii występuje przekreślony prostokąt.
Szkoła średnia (świadectwo maturalne)
W przypadku, gdy posiadasz wyższe wykształcenie i nie planujesz rozpoczynać nowych studiów, #świadectwo to jest Ci zbędne, gdyż pracodawcy wystarczy dostarczenie dyplomu ukończenia studiów. W tym przypadku możesz w ogóle nie fatygować się do załatwienia tej sprawy. Jednak, jeżeli twoje świadectwo maturalne stanowi o twoim wykształceniu średnim są 2 drogi zależnie kto je wydał:
- starsze osoby maturę pisały w szkole i tam zwracają się o wymianę dokumentu,
- młodsze osoby maturę pisały w OKE właściwym dla miejsca nauki i tam zwracają się po wymianę dokumentu.
Do wniosku o korektę imienia i nazwiska w świadectwie maturalnym należy dołączyć następujące dokumenty:
- 2 fotografie o wymiarze 37×52 mm (druga umieszczana jest w 1 odpisie dostarczanym wraz z oryginałem);
- potwierdzoną za zgodność z oryginałem, decyzję administracyjną o zmianie imienia;
- potwierdzoną za zgodność z oryginałem, decyzję o zmianie oznaczenia płci i nadaniu numeru PESEL;
- oryginały uprzednio przygotowanego świadectwa maturalnego, zawierającego nieprawidłowe dane;
- w przypadku zagubienia oryginału świadectwa maturalnego, należy stwierdzić na piśmie, że uległo zniszczeniu powodującemu całkowitą nieczytelność lub zagubieniu (ponieważ na nowe dane, będąc już po zmianie danych, nie otrzymasz potrzebnego im duplikatu na stare dane według standardowej procedury).
Wniosek kieruje się w przypadku osób piszących maturę w OKE, do dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej (który wydał świadectwo potwierdzające ostatnią kwalifikację wyodrębnioną w danym zawodzie – dotyczy technikum), zaś w przypadku osób piszących maturę w szkole – do dyrektora tej szkoły.
Podstawa prawna:
Czy świadectwo maturalne osoby po korekcie płci różni się od świadectwa innych osób? Niestety tak. Będzie wyglądało jak świadectwo osoby, która z ważnych przyczyn zmieniła imię lub nazwisko. Możliwe różnice:
- zdjęcie przedstawia osobę w tym samym wieku co w dowodzie osobistym, im później dokonasz tranzycji, tym bardziej ta różnica będzie zauważalna;
- data wydania dokumentu znacząco odbiega od daty ukończenia szkoły średniej;
- jeżeli OKE nie dysponuje starym wzorem dokumentu – będzie wydany wg wzoru z aktualnego roku jego wydania, nie zaś ukończenia szkoły średniej.
Jak sobie z tym radzić, gdy stanowi to znaczący dyskomfort? Zgubić świadectwo i zażądać wydania duplikatu. Na duplikacie nie umieszcza się fotografii.
Technikum, gimnazjum i szkoła podstawowa
Uwaga: jeżeli posiadasz inne dokumenty z czasów technikum niż tylko świadectwo maturalne – we wniosku o zmianę danych w świadectwie dojrzałości należy wymienić nazwy tych dokumentów i dostarczyć ich oryginały o ile nie zaginęły. W przypadku zaginięcia, należy stwierdzić ich zaginięcie. Procedura wymiany jest taka sama jak dla świadectwa dojrzałości (patrz wyżej).
W przypadku potrzeby uzyskania świadectwa ukończenia gimnazjum lub szkoły podstawowej – zwracasz się do OKE (tam był pisany egzamin) właściwej ze względu na miejsce pisania egzaminu. Dokumenty jakie musisz dostarczyć są identyczne jak w przypadku matury, z tą różnicą, że nie jest to świadectwo maturalne, ale świadectwo ukończenia szkoły podstawowej lub gimnazjum.
Nie zwracasz się po wydanie świadectwa ze szkoły podstawowej lub gimnazjum, gdy masz wykształcenie średnie lub wyższe.
Praca
W polskim prawie brak jest przepisów regulujących zmianę danych w świadectwach pracy, ponieważ «ustawa o uzgodnieniu płci» nie została zatwierdzona. W przypadku ważnych dla Ciebie świadectw pracy, możesz zwrócić się o ich korektę. Prawo nie zakazuje ani nie nakazuje nic w tym przedmiocie. Możesz więc liczyć jedynie na życzliwość osób decyzyjnych.
Umowa o pracę
Oprócz zwolnienia się i zatrudnienia gdzie indziej, są możliwe dwa scenariusze, jednak pierwszy jest dla pracodawcy korzystniejszy, ale niestety niekorzystny dla Ciebie:
- podpisaniu aneksu do umowy,
- rozwiązanie umowy i podpisanie jej na nowo w dniu kolejnym.
Do obu czynności związanych z #umową o pracę potrzebujesz decyzji administracyjnych o zmianie oznaczenia płci i o zmianie imienia (i nazwiska).
Urokiem aneksu jest to, że zawiera on w treści co zostało zmienione na co. Widać więc jawnie zmianę. #Wstyd jest pokazywać taki dokument np. w banku, na dowód zatrudnienia, przy staraniu się o kredyt.
Druga sytuacja nie jest idealna, ale na papierze, który pokazujesz jest napisane wszystko jak być powinno. Nie musisz wstydzić się w banku i podobnych instytucjach. Niestety jest pewien minus – dopóki pracujesz (i jeszcze 10 lat później) cała dokumentacja musi być przechowywana w aktach osobowych. To oznacza, że kadry mają dostęp do starych danych i będą miały dostęp nawet 10 lat po ostatnim zatrudnieniu.
Problemem dla pracodawcy w tym przypadku (zwolnienie i nazajutrz przyjęcie) nie są badania okresowe (co zdarzało mi się czytać – jest to bzdura totalna, bowiem jeżeli nie minie odpowiednio długa przerwa i nie pracowało się w tym czasie gdzie indziej – badania okresowe zachowują ważność). Problemem jest to, że przy zwalnianiu i przyjęciu do pracy są inne obowiązki, jak: szkolenie wstępne (m.in. BHP), potrzeba rozliczenia pracownika, potrzeba wystawienia świadectwa pracy. Jednak przychylny pracodawca powinien móc tyle zrobić dla pracownika, który z powodu korekty płci od niego nie uciekł.
Dokumenty w teczce osobowej takie jak: dyplomy, świadectwa, zaświadczenia o niepełnosprawności, wyniki badań okresowych i wstępnych – póki się pracuje, podlegają wymianie. W tym celu należy udać się do instytucji, które je wydały i poprosić o poprawę, wraz z decyzjami administracyjnymi oraz kopiami orzeczeń dla pracownika. W przypadku badań kontrolnych, należy udać się do spółki która je wykonała. Większość większych firm (Lux‑Med, Enel‑Med) nie robią z tym problemu.
Problemy bywają z wymianą dokumentów ze szkoleń. Mają prawo Ci odmówić, gdyż nie ma żadnego zakazu ani nakazu w prawie odnośnie podmiotów szkolących nie będących szkołami / uczelniami w rozumieniu prawa. W szczególności nie licz na wymianę dokumentów typu «Certyfikowany Tester», «#Certyfikat MCSA» itp. wydanych przez zagraniczne podmioty, bowiem polskie prawo ich nie dotyczy (nawet gdyby nakazywało). W przypadku nabywania takich umiejętności należy od razu podać imię w takiej formie w jakiej ma zostać wpisane (choćby było niezgodne z dowodem) – na części z tych szkoleń informują o tym. Jeżeli już błąd został popełniony – pozostaje zdać na nowo testy i uzyskać na nowo certyfikat.
Forma gramatyczna w pracy
Jeżeli pracownicy plotkują o Tobie lub zwracają się nieodpowiednio możesz powołać się w oficjalnym piśmie (z uzyskanie potwierdzenia wpłynięcia na kopii) na wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie sygn. akt. VI ACa 1460/14. Jednak miej na uwadze, że może to spowodować tzw. efekt Streisand (może być gorzej niż lepiej). Bezpieczniej jest wtedy poszukać innej pracy i po znalezieniu nowej, zwolnić się w trybie dyscyplinarnym, jeżeli nie jest możliwe dogadanie się o zgodę stron. W pierwszej kolejności próbuj dogadać się z pracodawcą o zwolnienie Cię za zgodą stron – we wniosku nie zapomnij wskazać w jakim terminie chcesz odejść z pracy, bowiem niewskazanie terminu oznacza, że chcesz jak najszybciej, nawet od kolejnego dnia roboczego.
Gdy masz już umowę obietnicy pracy (umowa przedwstępna) w innym miejscu – tryb zwolnienia z poprzedniej pracy nie ma dla Ciebie większego znaczenia.
Lekarz rodzinny, placówki medyczne
Jeżeli masz wybranego lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej (dalej: POZ), masz 2 opcje:
- zmienić dane w obecnej placówce, gdzie Cię znają i pewnie już wszyscy z personelu mówią o Tobie,
- zmianę lekarza POZ wraz z aktualizacją danych osobowych.
Z pierwszej opcji korzystasz, gdy lekarze są tolerancyjni i dochowują tajemnicy lekarskiej. Dotyczy to też pielęgniarek i nie wyczytywali Cię po starym imieniu wbrew twojej deklaracji, która co do zasady powinna zostać złożona, gdyż brak sprzeciwu na wyczytywanie imieniem z dowodu, oznacza zgodę. Kolejne wizyty warto nagrywać, ponieważ personel rejestrujący pacjentów może robić problemy i nadal zwracać się starym imieniem lub w złej formie, co jest niedopuszczalne prawnie.
W sytuacji gdy doszło do naruszeń twoich praw – możesz 3 razy w roku zmienić lekarza POZ. Możesz też zrobić to od razu by nie mieć stresu, gdy nie ufasz ludziom ze starej placówki lub boisz się reakcji innych pacjentów. W tym celu poszukaj świadczeniodawcy, który ma podpisaną umowę z NFZ i posiada lekarzy POZ i udaj się tam celem wypełnienia deklaracji wyboru świadczeniodawcy udzielającego świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej oraz lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. W przypadku pierwszej zmiany lekarza POZ w danym roku kalendarzowym, nie ma z tym problemu, nie musisz nawet podawać powodu.
Jeżeli musisz z różnych przyczyn zmienić świadczeniodawcę po raz drugi lub trzeci w roku, bo na przykład nowy lekarz nie szanował twoich praw (co musisz mieć minimum nagrane na dyktafon) – w polu 18 deklaracji zaznaczasz pole «z innych przyczyn powstałych po stronie świadczeniodawcy (podać jakich)» i wpisz «nieposzanowanie mojej godności i intymności».
W sytuacji, gdy lekarze i pielęgniarki nie są przychylne i nieustannie robią uwagi (szczególnie przy innych pacjentach) i wbrew twojej woli, nagraj to, zgłoś do kierownika danej placówki medycznej i zaznacz tylko, że do celów dowodowych w sądzie sytuacja została nagrana (lecz nagrania nie wolno Ci udostępniać kierownikowi placówki). Możesz za to zrobić transkrypcję rozmowy i ją załączyć. Nie mają prawa zabronić Ci nagrywania, co więcej, gdy to robią, łamią podstawowe prawa pacjenta. Wtedy sprawę możesz skierować do Rzecznika Praw Pacjenta, zaś tam już możesz dostarczyć nagranie rozmowy jako dowód w sprawie. Sprawę też możesz skierować do sądu cywilnego.
Ponieważ ludziom (w tym też pacjentom) ciężko jest «zamknąć usta» i możesz mieć przykrości o to, że masz wadę wrodzoną i trzeba było korygować płeć, zalecane jest znalezienie innej placówki medycznej, która ma podpisaną umowę z NFZ, ma lekarzy POZ i udać się tam. Dostaniesz na miejscu kwestionariusz do wypełnienia. Zgodnie z prawdą zaznaczasz, że zmieniasz lekarza POZ po raz pierwszy (lub drugi, jeżeli był zmieniany w danym roku) i wybierasz kto jest twoim lekarzem POZ. W przypadku pierwszej zmiany lekarza POZ w danym roku nie wskazuj powodu ponieważ nie masz takiego obowiązku. W przypadku, gdy jest to druga zmiana lekarza POZ poinstruuj osobę, która daje Ci wzór deklaracji, że wzór deklaracji jest błędny i niezgodny z obowiązującym prawem, bowiem wzór przy drugiej zmianie lekarza POZ wymusza podanie powodu, a nie powinien. Ostatecznie zaznacz kratkę «inna okoliczność» w polu 18 i napisz w wolnej przestrzeni:
Prywatna opieka zdrowotna
Nie masz obowiązku informować o zmianie swoich danych osobowych. Możesz to robić zgodnie z RODO, ale nie musisz. Masz więc 2 wyjścia, jednak każde z nich jest nieodwracalne:
- założyć w innej placówce, gdzie Cię nie znają (np. Enel‑Medu, Medicover czy Lux‑Medu – zależnie z czego korzystasz) nową kartę i nie wspominać o żadnej zmianie danych, zwyczajnie przychodzisz pierwszy raz;
- złożyć oświadczenie o zmianie danych wraz z okazywaniem postanowień administracyjnych (pod żadnym pozorem nie dawaj sobie kserować lub skanować dowodu osobistego).
Jeżeli planujesz zrobić to według pierwszego sposobu, zadbaj przed otrzymaniem decyzji o zmianie imienia o wyciągnięcie całej dostępnej dokumentacji medycznej – może być Ci kiedyś potrzebna. Gdy dokumentację medyczną wyciągasz pierwszy raz za dany okres – czynność ta zgodnie z RODO (dokumentacja to też dane osobowe!) jest bezpłatna i nie ma prawa nikt pobrać za to pieniędzy. Jeżeli odmawiają sporządzenia kopii lub jej imiennego potwierdzenia za zgodność (jest parafka zamiast podpisu i jednocześnie nie ma imienia i nazwiska osoby stwierdzającej zgodność) wyślij wniosek o udostępnienie dokumentacji medycznej pocztą ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru (opisując co zawiera twój list). Mają 30 dni na dostarczenie Ci dokumentów we wskazany sposób.
Lekarzom innym niż genetyk (masz inny zestaw chromosomów), kardiolog (hormony mogą wpływać na serce i układ krążenia), lekarz chorób rzadkich (transseksualizm jest chorobą rzadką), ginekolog (nawet po operacji twoje narządy płciowe mają inną budowę wewnętrzną) i endokrynolog (przepisuje Ci leki hormonalne) nie musisz przyznawać się do korekty płci. Nie musisz w szczególności podawać tej informacji żadnemu lekarzowi, który uczestniczy przy określeniu zdolności do pracy. Nie jest to ich interes.
Bank
Aby nie wlekła się przeszłość za Tobą w historii prowadzenia rachunku – rozwiąż umowę przed udaniem się po zmianę imienia. Umowa wygasa po 14 lub 30 dniach zależnie od #banku. Zadbaj by podpisany był kierownik banku pod oświadczeniem o rezygnacji z ich usług. W tym przypadku będzie potrzeba całą gotówkę wypłacić i miesiąc do dwóch przechowywać ją w domu. Postaraj się przewieźć tak pieniądze by nie zwracały uwagi (20 tysięcy to tylko 100 banknotów 200 złotowych). Przy większych kwotach wypłacaj przez kilka kolejnych dni w różnych placówkach – może dojść do obserwacji, że wypłacasz regularnie i może dojść do kradzieży. Do wypłaty dużych kwot nie używaj bankomatów. pozostaw na koncie przed zamknięciem taką ilość pieniędzy, która pokryje wszystkie prowizje i odsetki (powinna to obliczyć osoba, która będzie Ci zamykała konto). Nie zapomnij poinformować pracodawcy, że przez 2 miesiące ma Ci wypłacać pensję w postaci gotówkowej (pracodawca wg kodeksu pracy ma obowiązek umożliwić taką wypłatę na prośbę).
Następnie po zmianie danych i uzyskaniu nowego dowodu osobistego (uwaga: część banków skanuje dowody i mają do tego prawo na podstawie ustawy Prawo Bankowe), zakładasz konto w innym oddziale tego samego banku lub innego i wpłacasz gotówkę. Przy okazji często okazuje się, że... dostaniesz lepsze warunki jako nowy ich klient. W tym momencie pracodawcę informujesz, że chcesz uzyskiwać wynagrodzenie na wskazany nowy rachunek bankowy.
Jeżeli w banku masz kredyt, a nie pieniądze lub jedno i drugie – pozostaje Ci jedynie aktualizacja danych i historia będzie widoczna do czasu spłacenia kredytu. Możesz w tym przypadku próbować jeszcze zamknięcia konta i otwarcia nowego, jednak wewnątrz systemu komputerowego nadal jest powiązanie starych i nowych danych osobowych (nie będziesz jednak tego widzieć po zalogowaniu się do systemu informatycznego).
Inne umowy
Najlepszy sposób to podobnie jak w przypadku banku – rozwiązanie i podpisanie nowej umowy, jednak nie zawsze się tak da. O ile internet i telefon możesz sobie załatwić na prepaid (umowa o prepaid sama wygasa, gdy zaprzestaniesz doładowywać) i po prostu po zmianie danych idziesz po nową kartę SIM i ją wymieniasz w telefonie (przy okazji nowy telefon dasz tylko osobom zaufanym) o tyle bez wody czy energii elektrycznej ciężko jest żyć przez 2 miesiące (czas wyrobienia dowodu i zmiany imienia). W tym przypadku pozostanie tylko możliwość aktualizacji umowy przez aneks, który ma tą samą wadę co aneks do umowy o pracę – wszystko widać. Proś w tych miejscach ze względu, że jesteś w szczególnej sytuacji o rozwiązanie umowy z jednoczesnym podpisaniem nowej (zapewne zapłacisz za nowy licznik energii elektrycznej, bo to jednak nowa umowa, zakończona i podpisana na twój wniosek).
Dodatkowe uprawnienia
Jeżeli posiadasz książeczkę dawcy krwi, oświadczenie o stopniu niepełnosprawności lub inny dokument, dzięki któremu uzyskujesz dodatkowe uprawnienia, wyedytuj pismo według poniższego wzoru powołując się na te same regulacje prawne. Wzór zawiera przykład, jak domagać się swoich praw w przypadku zaświadczenia o stopniu niepełnosprawności. Pismo w pierwszej kolejności kierujesz do organu, który wydał Ci ten dokument.
W przypadku Honorowego Dawcy Krwi zastanów się, czy chcesz wyrabiać nową książeczkę z oddanymi litrami krwi, szczególnie w sytuacji, gdy nie daje Ci ona jeszcze żadnych uprawnień, bowiem od osób na hormonalnej terapii zastępczej z powodu transseksualizmu – krwi nie przyjmuje się.