Menu

Narodowy spis powszechny 2021

W spi­sie powszech­nym (NSP 2021) na samym począ­tku tuż po zalo­gowa­niu się znaj­dują się poniż­sze pyta­nia.

Naro­dowy Spis Powszech­ny 2021

Dane oso­by
Usta­lenie danych oso­by doko­nują­cej samo­spi­su

  • Nazwi­sko,
  • Imię,
  • Dru­gie Imię (nie­obo­wiąz­kowe),
  • Numer PESEL,
  • Cudzo­zie­miec bez nada­nego nume­ru PESEL [Tak / Nie],
  • Data urodze­nia (mm/dd/yyyy),
  • Płeć [kobie­ta / męż­czy­zna]

Spis powszech­ny trwa od 1 kwiet­nia 2021 do 30 czer­wca 2021 roku, zaś według dru­ku 1045 i 1052 zosta­nie on przed­łużo­ny do 30 wrze­śnia 2021 roku, jak tyl­ko pro­jekt uzy­ska pod­pis Pre­zyden­ta.

W związ­ku z faktem, że w spi­sie znaj­duje się pyta­nie o płeć i nie jest spre­cyzo­wane czy chodzi o iden­tyfi­kację płcio­wą czy też płeć metry­kal­ną pro­ponu­jemy zadać nastę­pują­ce pyta­nie Głó­wne­mu Urzę­dowi Sta­tystycz­nemu:

Pro­pozy­cja zapy­tania

Pani Imię Nazwi­sko
Ul. Pary­ska 34/45
42-124 Tru­sko­lasy

Głó­wny Urząd Sta­tystycz­ny
Al. Nie­podle­gło­ści 208
00-925 War­sza­wa

Sza­nowni Pań­stwo,

W związ­ku z faktem, że moja płeć rozu­mia­na jako zespół cech psy­chicz­no­‑seksu­alnych zosta­ła błę­dnie okre­ślo­na w momen­cie narodzin (nie wszys­tkie cechy płcio­we da się okre­ślić w momen­cie narodzin), zaś zabu­rze­nia roz­woju płci w medy­cynie zaj­mują sze­rokie spek­trum przy­pad­ków i doty­kają według sta­tystyk oko­ło 1% ludzi, wystę­puję do Pań­stwa urzę­du o udzie­lenie odpo­wiedzi na nastę­pują­ce pyta­nie, ponie­waż grozi mi odpo­wiedzial­ność kar­na za zezna­nie nie­pra­wdy, zaś za nie­wypeł­nie­nie for­mula­rza spi­su kara 5 tysię­cy zło­tych. Co do zasa­dy oby­watel w for­mula­rzu spi­su powszech­nego powi­nien móc wpi­sać pra­wdę, zaś for­mularz nie powi­nien zachę­cać do zezna­nia nie­pra­wdy (np. doty­czą­cej płci, na pod­sta­wie błę­dnie nada­nego PESEL‑u).

W związ­ku z nie­zgo­dno­ścią prze­dostat­niej cyfry nume­ru PESEL z moją płcią, któ­rą okre­ślam jako żeń­ską oraz faktem, że for­mularz w apli­kacji spi­su powszech­nego 2021 nie pozwa­la na wybra­nie płci zgo­dnie ze sta­nem faktycz­nym – pytam, jak mam wypeł­nić for­mularz spi­su powszech­nego wpi­sując (a może nie wpi­sując) numer PESEL oraz zazna­cza­jąc płeć żeń­ską? Nie zamie­rzam zezna­wać nie­pra­wdy, że jestem płci męskiej, toteż pro­szę o poda­nie pra­wnie wią­żącej odpo­wiedzi na piśmie z pod­pisem urzę­du, zgo­dnie z arty­kułem 14 Kode­ksu Postę­powa­nia Admi­nistra­cyj­nego oraz arty­kułem 78 Kode­ksu Cywil­nego. Jedno­cze­śnie nadmie­niam, że kopia pisma wysła­na bez potwie­rdze­nia za zgo­dność przez urzę­dni­ka oraz wydruk pisma pod­pisa­nego elek­tro­nicz­nie nie­uwie­rzy­tel­nio­ne za zgo­dność z ory­gina­łem nie speł­nia­ją defi­nicji zawa­rtej w art. 14 Kode­ksu Postę­powa­nia Admi­nistra­cyj­nego.

Odpo­wiedzi pro­szę udzie­lić w nie­prze­kra­czal­nym ter­minie 30 dni kalen­darzo­wych na mój adres kore­spon­den­cyj­ny poda­ny w nagłó­wku.

Z powa­żaniem,
[Tu się pod­pisz odręcz­nie – możesz z pla­nowa­nym nowym imie­niem]

W powyż­szej spra­wie będzie­my się kon­takto­wać z pra­wni­kiem w celu uzy­ska­nia jedno­znacz­nej inter­pre­tacji, jednak w sytu­acji, gdy są do wybo­ru 2 kary:

  • admi­nistra­cyj­na w wyso­kości 100–5000 zł za nie­wypeł­nie­nie spi­su powszech­nego,
  • kar­na (do 2 lat wię­zie­nia za zezna­nie nie­pra­wdy),

sta­nowczo doradzi­my, gdy z potrza­sku nie będzie możli­wości wyj­ścia – wybra­nie kary admi­nistra­cyj­nej, czy­li nie­spi­sanie się.

Na ten moment pole­camy jednak spi­sać się w możli­wie naj­póź­niej­szym ter­minie, aż otrzy­mamy ana­lizę pra­wną tego zaga­dnie­nia. Nie spiesz­cie się, cza­su pozo­sta­ło 3, a naj­pra­wdo­podob­niej 6 mie­się­cy.

Pytaj­cie w tej spra­wie też RPO. Nam odpi­sał w innych spra­wach, Wam też powi­nien odpi­sać i pomóc.

Płeć ma być zgo­dna z two­imi dany­mi w momen­cie wypeł­nia­nia spi­su, nie zaś w na dzień 31 mar­ca 2021 roku nie­istnie­jącej godzi­ny. Toteż jeże­li wła­śnie prze­chodzisz spra­wę sądo­wą, zwle­kaj ze spi­sem, może Sąd zdą­ży orzec w two­jej spra­wie i pro­blem zni­knie przed koń­cem spi­su.

Oczy­wiście oso­by o iden­tyfi­kacji płcio­wej męskiej piszą odwrot­nie. <;‑)>

Widzie­liśmy w sie­ci wie­le zeska­nowa­nych «doku­men­tów pod­pisa­nych elek­tro­nicz­nie» nie tyl­ko od tego urzę­du, toteż od razu zazna­cza­my – nie usu­waj poucze­nia o wska­zanych arty­kułach doty­czą­cych udzie­lania pod­pisa­nych odpo­wiedzi pise­mnych (w nowej nomen­kla­turze już wkrót­ce: papie­rowych), bo możesz nie dostać wią­żącej pra­wnie odpo­wiedzi i nawet o tym nie wiedzieć.

Po ana­lizach pra­wnych – aktu­ali­zacja

Zgo­dnie z prze­zna­cze­niem dane zbie­rane w spi­sie powszech­nym prze­zna­czo­ne są jedy­nie do celów sta­tystycz­nych. Ozna­cza to, że dane te nie mogą być wyko­rzy­sty­wane do innych celów (postę­powań kar­nych, cywil­nych oraz admi­nistra­cyj­nych).

Usta­wa z dnia 29 czer­wca 1995 r. o sta­tysty­ce publicz­nej

Art. 5a. 1. Słu­żby sta­tysty­ki publicz­nej zbie­rają dane, w tym dane oso­bowe, z dostę­pnych źró­deł okre­ślo­nych w usta­wie i wyda­nych na jej pod­sta­wie aktach wyko­nawczych albo odręb­nych usta­wach.

2. W celu reali­zacji zadań okre­ślo­nych w usta­wie, w tym badań sta­tystycz­nych, słu­żby sta­tysty­ki publicz­nej zbie­rają dane:

  1. z reje­strów urzę­dowych;
  2. z syste­mów infor­macyj­nych admi­nistra­cji publicz­nej;
  3. z nie­publicz­nych syste­mów infor­macyj­nych;
  4. od respon­den­tów.

3. Słu­żby sta­tysty­ki publicz­nej zbie­rają również dane powszech­nie dostę­pne z innych źró­deł niż okre­ślo­ne w ust. 2.

4. Dane, o któ­rych mowa w ust. 2 i 3, są zbie­rane z wyko­rzy­sta­niem dostę­pnych tech­nik, w tym z wyko­rzy­sta­niem zauto­maty­zowa­nych narzę­dzi elek­tro­nicz­nych lub infor­matycz­nych.

5. Dane ze źró­deł, o któ­rych mowa w ust. 1 i ust. 2 pkt 1–3, są prze­kazy­wane lub udo­stę­pnia­ne w for­matach, o któ­rych mowa w art. 18a ust. 2 i 3.

Powyż­szy zapis ozna­cza, że zgo­dnie z pra­wem te dane nie mogą być wyko­rzy­sta­ne do innych celów niż dane sta­tystycz­ne, więc nie powin­ny być wyko­rzy­sty­wane póź­niej jako dowód, że dana oso­ba nie iden­tyfi­kuje się z płcią prze­ciwną – for­mularz spi­su nie pozwa­la zazna­czyć płci innej niż «kobie­ta» lub «męż­czy­zna» i zazna­czyć jej ina­czej niż wyni­ka to z poda­nego nume­ru PESEL.

Usta­wa o sta­tysty­ce publicz­nej prze­widu­je sze­reg odpo­wiedzial­ności kar­nej.

Usta­wa o sta­tysty­ce publicz­nej

Art. 56. 1. Kto wbrew obo­wiąz­kowi prze­kazu­je dane sta­tystycz­ne nie­zgo­dne ze sta­nem faktycz­nym, podle­ga grzy­wnie, karze ogra­nicze­nia wol­ności albo pozba­wie­nia wol­ności do lat 2.

2. W wypad­ku mniej­szej wagi spra­wca podle­ga grzy­wnie.

Art. 57. Kto wbrew obo­wiąz­kowi odma­wia wyko­nania obo­wiąz­ku sta­tystycz­nego albo udzie­lenia infor­macji w spi­sie powszech­nym lub innym bada­niu sta­tystycz­nym, podle­ga grzy­wnie.

Art. 58. Kto wbrew obo­wiąz­kowi prze­kazu­je dane sta­tystycz­ne po upły­wie ozna­czo­nego ter­minu, podle­ga karze grzy­wny.

Art. 59. Orze­kanie w spra­wach o czyn wymie­nio­ny w art. 58 nastę­puje na pod­sta­wie prze­pisów o postę­powa­niu w spra­wach o wykro­cze­nia.

Ponie­waż usta­wa mówi o sta­nie faktycz­nym, a nie sta­nie pra­wnym (stan faktycz­ny uwzglę­dnia nie tyl­ko płeć metry­kal­ną, ale też płeć faktycz­ną czło­wie­ka – uwzglę­dnia­jąc iden­tyfi­kację) zale­camy zada­nie Głó­wne­mu Urzę­dowi Sta­tystycz­nemu nastę­pują­ce pyta­nie (nagłó­wki pomi­jamy, nale­ży pismo tak samo skon­stru­ować jak powyż­sze):

Pro­pozy­cja zapy­tania

Sza­nowni Pań­stwo!

Ponie­waż jestem zmu­szo­na przez usta­wę do wypeł­nie­nia naro­dowe­go spi­su powszech­nego 2021 (spis jest obo­wiąz­kowy), moje płeć metry­kal­na (pra­wna) jest okre­ślo­na jako męska, zaś iden­tyfi­kuję się jako kobie­ta (płeć żeń­ska) [i moje cia­ło nie jest zbu­dowa­ne typo­wo dla płci męskiej, lecz wię­kszość cech płcio­wych ma żeń­ską], zaś usta­wa o sta­tysty­ce publicz­nej w arty­kule 56 nakła­da na mnie obo­wią­zek odpo­wia­dania na pyta­nia zgo­dnie ze sta­nem faktycz­nym, nie zaś sta­nem pra­wnym, pytam:

Jaką płeć mam zazna­czyć pod­czas wypeł­nia­nia spi­su powszech­nego w sytu­acji, gdy płeć faktycz­na moja jest nie­zgo­dna z nume­rem PESEL, zaś for­mularz unie­możli­wia przej­ście dalej, gdy zazna­czę zgo­dnie ze sta­nem faktycz­nym?

Udzie­lając odpo­wiedzi pro­szę udzie­lić jej zgo­dnie z art. 14 Kode­ksu postę­powa­nia admi­nistra­cyj­nego, art. 78 Kode­ksu cywil­nego oraz prze­de wszys­tkim zgo­dnie z tre­ścią art. 393 ust. 2 § 2 (pro­szę o umie­szcze­nie w tre­ści odpo­wiedzi iden­tyfi­kato­ra doku­men­tu elek­tro­nicz­nego, jeże­li ory­ginal­na odpo­wiedź zosta­ła stwo­rzo­na w for­mie doku­men­tu elek­tro­nicz­nego).

Zapy­tanie nale­ży wysłać listem pole­conym z potwie­rdze­niem odbio­ru.

Powyż­szy wnio­sek zabez­pie­czy Cie­bie przed odpo­wiedzial­nością kar­ną za zezna­nie nie­pra­wdy, ponie­waż po udzie­lonej odpo­wiedzi, jeże­li urząd wpro­wadzi Cie­bie w błąd – wina leży po stro­nie urzę­du, zaś jeże­li odpo­wiedzi się nie docze­kasz w ter­minie 30 dni – zawi­nił też urząd, ponie­waż urzę­dy mają dzia­łać dla dobra oby­wate­la (art. 8 i 9 KPA), w gra­nicach pra­wa (art. 6 KPA) i muszą udzie­lać odpo­wiedzi (art. 14 KPA), jeże­li zapy­tanie zawie­rało dane adre­sowe oraz imię i nazwi­sko oso­by pyta­jącej!

W sytu­acji, gdy zosta­nie roz­poczę­ta spra­wa sądo­wa za zezna­nie nie­pra­wdy po uzy­ska­niu odpo­wiedzi urzę­du, w sądzie obro­nisz się uzy­ska­ną odpo­wiedzią od urzę­du i Sąd powi­nien orzec anu­lowa­nie kary grzy­wny lub ogra­nicze­nia wol­ności.

Oso­by, któ­re mają sko­rygo­waną sądo­wnie płeć, powin­ny zadać GUS poniż­sze pyta­nie.

Pro­pozy­cja zapy­tania

Sza­nowni Pań­stwo!

Ponie­waż jestem zmu­szo­na przez usta­wę do wypeł­nie­nia naro­dowe­go spi­su powszech­nego 2021 (spis jest obo­wiąz­kowy), moje płeć metry­kal­na (pra­wna i faktycz­na) jest okre­ślo­na jako żeń­ska, zaś usta­wa o sta­tysty­ce publicz­nej w arty­kule 56 nakła­da na mnie obo­wią­zek odpo­wia­dania na pyta­nia zgo­dnie ze sta­nem faktycz­nym oraz for­mularz spi­su powszech­nego dostę­pny na stro­nie na stro­nie spis.gov.pl ma błę­dy, wno­szę poniż­sze pyta­nie.

Jak zazna­czyć płeć «Kobie­ta», zgo­dnie ze sta­nem faktycz­nym i pra­wnym, w sytu­acji, gdy mój PESEL to: [tutaj twój dotych­cza­sowy PESEL]? For­mularz spi­su blo­kuje mi przy­cisk «Dalej» mimo uży­cia kom­pute­ra i prze­glą­dar­ki zgo­dnej z wyma­gania­mi.

Nie mam więc możli­wości się spi­sać elek­tro­nicz­nie, tele­fonicz­nie, ani za pomo­cą oso­by trze­ciej (rachmi­strza), ponie­waż dane doce­lowo tra­fia­ją do Pań­stwa bazy danych za pośre­dnic­twem równie wadli­wego for­mula­rza, nad­gor­liwie pró­bując spra­wdzać czy numer PESEL jest zgo­dny z płcią, a zasta­na sytu­acja poka­zuje, że mini­mum cza­sowo może być on nie­zgo­dny z płcią, cze­go twór­ca spi­su powszech­nego nie raczył wziąć pod uwa­gę. Cze­kam na odpo­wiedź pod rygo­rem odmo­wy uczest­nic­twa w spi­sie, ponie­waż nie zamie­rzam zezna­wać nie­pra­wdy i nara­żać sie­bie na odpo­wiedzial­ność w posta­ci ogra­nicze­nia wol­ności.

Udzie­lając odpo­wiedzi pro­szę udzie­lić jej zgo­dnie z art. 14 Kode­ksu postę­powa­nia admi­nistra­cyj­nego, art. 78 Kode­ksu cywil­nego oraz prze­de wszys­tkim zgo­dnie z tre­ścią art. 393 ust. 2 § 2 (pro­szę o umie­szcze­nie w tre­ści odpo­wiedzi iden­tyfi­kato­ra doku­men­tu elek­tro­nicz­nego, jeże­li ory­ginal­na odpo­wiedź zosta­ła stwo­rzo­na w for­mie doku­men­tu elek­tro­nicz­nego).

Oso­by nie­binar­ne oby­watel­stwa pol­skie­go muszą do celów spi­su powszech­nego zde­cydo­wać się czy bli­żej im do kobie­ty, czy do męż­czy­zny. Pol­skie pra­wo prze­widu­je tyl­ko dwie płcie – męską i żeń­ską (abstra­hując od tego, że spis prze­widu­je 2 inne odpo­wiedzi: kobie­ta oraz męż­czy­zna). Męż­czy­zna to oso­ba płci męskiej, nie zaś płeć, więc for­mularz ma doda­tko­wo błę­dy logicz­ne.

Oso­by zza gra­nicy, gdzie prze­widzia­ne są trzy płci i mają ozna­cze­nie płci w doku­men­tach inne niż płeć męska lub żeń­ska – powin­ny również zapy­tać urząd co mają zro­bić wysy­łając zapy­tanie na wzór powyż­sze­go, zazna­cza­jąc, że for­mularz nie prze­widu­je płci, któ­rą posia­dają zapi­saną w swoich doku­men­tach.

Uwa­ga: imię nie jest daną doty­czą­cą sta­nu faktycz­nego. Imię i nazwi­sko mają wymiar jedy­nie pra­wny, nada­wany w urzę­dzie przez rodzi­ców. Imię i nazwi­sko nale­ży więc podać w brzmie­niu ze skró­cone­go aktu urodze­nia na dzień wypeł­nia­nia spi­su powszech­nego.

Ryzy­ko zebra­nia danych o seksu­alno­ści i płcio­wości

Istnie­je ryzy­ko, że z powo­du zazna­cze­nia opcji bycia w związ­ku nie­for­mal­nym z oso­bą tej samej płci powsta­nie nie­ofi­cjal­ny (PiSow­ski) spis osób będą­cych geja­mi, les­bij­kami oraz oso­bami bise­ksu­alny­mi. Z cała sta­nowczo­ścią zale­camy wybór odpo­wiedzi «nie chcę odpo­wia­dać na to pyta­nie» zaró­wno przez oso­by LGB, jak również oso­by, któ­re są im przy­chyl­ne.

Oso­by trans­płcio­we i inter­seksu­alne, któ­re zamie­rza­ją zapy­tać Głó­wny Urząd Sta­tystycz­ny o kwe­stie zazna­cze­nia odpo­wie­dniej płci powin­ny się zasta­nowić, czy są goto­we zapy­tać GUS oso­biście. Zale­camy, aby pyta­nie to zada­ła oso­ba im przy­chyl­na, któ­ra nie jest oso­bą trans­płcio­wą, aby nie powstał nie­ofi­cjal­ny (PiSow­ski) spis osób trans­płcio­wych w Pol­sce, celem ich gnę­bie­nia i ści­gania.

Dowód odpo­wiedzi GUS w sądzie będzie tak samo ważny, gdy zapy­tasz oso­biście, jak również, gdy zapy­ta two­ja kole­żan­ka lub kole­ga i uzy­ska­ne pismo Ci udo­stę­pni.

Nie­bez­piecz­nik wska­zuje tak­że, aby nie odpo­wia­dać na pyta­nia o wyzna­nie oraz stan zdro­wia (prze­widu­ją one odpo­wiedź «nie chcę odpo­wia­dać na to pyta­nie»). Nie­odpo­wie­dnia odpo­wiedź na to pyta­nie może bowiem wska­zać, że ludzie nie mają już potrze­by pry­wat­ności. Jeże­li sza­nujesz swo­ją pry­wat­ność i pra­wo do pry­wat­ności innych, zale­camy – nie uja­wniaj swo­jego wyzna­nia ani sta­nu zdro­wot­nego – to są rze­czy oso­biste, o któ­rych rząd nie powi­nien wiedzieć. W sytu­acji pytań o nie­for­mal­ne związ­ki, wyzna­nie, wykształ­cenie i stan zdro­wot­ny – przy­łącza­my się do Nie­bez­piecz­nika i wska­zuje­my GUS, aby dodał pyta­nie o dłu­gość człon­ka part­nera (z obli­gato­ryj­ną opcją «nie chcę odpo­wia­dać na to pyta­nie» oraz «zawi­ła spra­wa»).

PS. Jeże­li zna­cie język javaj­ski, pehap­ski, pythoń­ski lub haskell (aka. λ­‑C0V1D), może­cie wymie­nić go jako «inne» w polu tek­sto­wym. Może urzę­dy się tym zainte­resu­ją i zatru­dnią bardziej kwa­lifi­kowa­nych pro­gra­mistów.

Bez­pra­wne pyta­nia i blo­kada wypeł­nia­nia

W spi­sie #NSP2021 zna­leźli­śmy kil­ka cie­kawych i czę­stych sytu­acji bez wyj­ścia. Modnym spo­sobem wynaj­mu mie­szka­nia jest wynajem go na poko­je. Wynaj­mują­cy pod­pisu­je z najem­cami oddziel­ne umo­wy i oso­by te o sobie nie muszą nic wiedzieć, nawet imie­nia, gdy nie chcą go podać dru­giej oso­bie (lub podadzą pseudo­nim brzmią­cy jak imię). Jest to całko­wicie legal­ny według Kode­ksu cywil­nego spo­sób wynaj­mu.

W spi­sie powszech­nym zada­wane są 2 pyta­nia, któ­re spo­wodu­ją całko­wite zablo­kowa­nie możli­wości wypeł­nie­nia spi­su również za sie­bie. Pier­wsze z nich brzmi: «Czy w dniu 31 mar­ca 2021 r. o godz. 24:00 pod tym adre­sem mie­szka­ły tak­że inne oso­by?». Po zazna­cze­niu «tak» nale­ży obo­wiąz­kowo podać imię, nazwi­sko, PESEL oraz adres sta­łego zamie­szka­nia danej oso­by. O ile imię pra­wdo­podob­nie zna­my, nazwi­sko być może zna­my, o tyle PESEL‑u i adre­su sta­łego zamie­szka­nia raczej nie poda­jemy obcym oso­bom. Kim innym jak nie obcym jest oso­ba, któ­ra wynaj­muje dru­gi pokój?

Nastę­pnie zada­wane jest jeszcze raz pyta­nie «Czy wszys­tkie oso­by mie­szka­jące 31 mar­ca 2021 r. o godz. 24:00 pod tym adre­sem zosta­ły dopi­sane?» – pyta­nie pod groź­bą odpo­wiedzial­ności kar­nej z arty­kułu 56 usta­wy o sta­tysty­ce publicz­nej.

Są możli­we jeszcze inne przy­pad­ki, gdy kogoś będzie­my musie­li dopi­sać i już nawet nie będzie­my mogli jej zapy­tać:

  • oso­ba wypro­wadzi­ła się w cza­sie trwa­nia spi­su powszech­nego,
  • oso­ba ta umar­ła po 1 kwiet­nia w cza­sie spi­su powszech­nego (spis pro­wadzo­ny jest na dzień 1 kwiet­nia 2021 i godzi­nę 00:00).

Zada­wane są też pyta­nia, gdzie dana oso­ba, któ­ra jest spi­sywa­na (i jest nam obca) mie­szka­ła rok temu, czy prze­bywa­ła za gra­nicą. Skąd my mamy to wiedzieć, gdy mie­szka­nie jest wynaj­mowa­ne?

Oso­by bez­domne nie­prze­bywa­jące w obie­ktach zakwa­tero­wania zbio­rowe­go nie doko­nają spi­su powszech­nego, ponie­waż for­mularz wymu­sza poda­nie nume­ru domu. O ile oso­ba mogła prze­bywać w pobli­żu jakiejś uli­cy (a nie musia­ła), o tyle nie musia­ła prze­bywać w żadnym pomie­szcze­niu we wska­zanej chwi­li. Czy te oso­by będą musia­ły, czę­sto nie mając docho­dów, zapła­cić karę admi­nistra­cyj­ną w wyso­kości do 5000 zł?

Nasze pyta­nie brzmi: co jest celem unie­możli­wie­nia dokoń­cze­nia wypeł­nia­nia for­mula­rza spi­su powszech­nego, gdy cze­goś nie wie­my lub coś jest sprze­czne? Po co to jest robio­ne? Dla­cze­go nie stwo­rzo­no for­mula­rza tak, aby każdy mógł go wypeł­nić tyl­ko za sie­bie i na tym skoń­czyć jego wypeł­nia­nie? Co w sytu­acji, gdy matka i ojciec mie­szka­jący wraz z cór­ką w domu mają gdzieś wypeł­nie­nie tego spi­su i nie podadzą swoich nume­rów PESEL cór­ce (tą sytu­ację już spra­wdzi­liśmy – urząd powia­towy odma­wia udo­stę­pnia nume­rów PESEL dzie­ciom, mimo powo­łania się na spis powszech­ny 2021).

Aktu­ali­zacja 2021‑05‑02

Swo­ją opi­nię doty­czą­cą Spi­su Powszech­nego 2021 (oraz doty­czą­cą szcze­pień i obo­strzeń epi­demicz­nych) przed­sta­wił publicz­nie adwo­kat Jacek Wilk (https://www.youtu­be.com/watch?v=rIgg­xmfzHVI).

W YouTu­be panu­je taka cen­zura, że film zosta­ła usu­nię­ty. O spi­sie powszech­nym Jacek Wilk mówi to samo również w tym fil­mie.

Kary admi­nistra­cyj­ne za nie­spi­sanie się będą pra­wdo­podob­nie tak samo upa­dać w sądach, jak kary sane­pidow­skie nało­żone na pod­sta­wie nota­tek poli­cyj­nych. [Aktu­ali­zacja: 2021‑07‑31.]

Aktu­ali­zacja 2021‑05‑24

Zapi­sów pra­wa kar­nego nie nale­ży inter­pre­tować roz­sze­rza­jąco, lecz zawę­żają­co. Z tego wyni­ka, że zapis

Usta­wa o sta­tysty­ce

Art. 57. Kto wbrew obo­wiąz­kowi odma­wia wyko­nania obo­wiąz­ku sta­tystycz­nego albo udzie­lenia infor­macji w spi­sie powszech­nym lub innym bada­niu sta­tystycz­nym, podle­ga grzy­wnie.

wpro­wadza karal­ność jedy­nie za jawną odmo­wę udzia­łu w spi­sie powszech­nym (czy­li odmo­wę rachmi­strzo­wi spi­sania lub odmo­wę wysła­ną na piśmie do GUS).

Nastę­pują­ce zda­rze­nia nie są odmo­wą:

  • pra­ca w godzi­nach pra­cy unie­możli­wia­jąca spi­sanie się w urzę­dzie,
  • nie­posia­danie tele­fonu lub brak możli­wości wery­fika­cji toż­samo­ści roz­mówcy (uwa­ga: to, że na ekra­nie tele­fonu zoba­czy­my numer urzę­du sta­tystycz­nego, nie ozna­cza, że na pewno ten urząd do nas dzwo­ni),
  • brak dostę­pu do inter­netu,
  • nie­wpu­szcze­nie rachmi­strza do domu np. z powo­du obja­wów gry­popodob­nych (wte­dy może­my udać się na test <;‑)> na kocią gry­pę), lub też przez prze­spa­nie całe­go dnia po wyczer­pują­cym dniu.
Usta­wa o sta­tysty­ce

Art. 8. Dane oso­bowe, o któ­rych mowa w art. 9 ust. 1 i art. 10 roz­porzą­dze­nia Par­lamen­tu Euro­pej­skie­go i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwiet­nia 2016 r. w spra­wie ochro­ny osób fizycz­nych w związ­ku z prze­twa­rza­niem danych oso­bowych i w spra­wie swo­bodne­go prze­pły­wu takich danych oraz uchy­lenia dyre­kty­wy 95/46/WE (ogól­ne roz­porzą­dze­nie o ochro­nie danych) (Dz. Urz. UEL119 z 04.05.2016, str. 1, z późn. zm. 1), zwa­nego dalej „roz­porzą­dze­niem 2016/679”, nie mogą być zbie­rane na zasadzie obo­wiąz­ku w bada­niach sta­tystycz­nych pro­wadzo­nych z udzia­łem osób fizycz­nych.

RODO

Arty­kuł 9.
Prze­twa­rza­nie szcze­gól­nych kate­gorii danych oso­bowych

1. Zabra­nia się prze­twa­rza­nia danych oso­bowych uja­wnia­jących pochodze­nie raso­we lub etnicz­ne, poglą­dy poli­tycz­ne, prze­kona­nia reli­gij­ne lub świa­topo­glą­dowe, przy­nale­żność do związ­ków zawo­dowych oraz prze­twa­rza­nia danych gene­tycz­nych, danych bio­metrycz­nych w celu jedno­znacz­nego ziden­tyfi­kowa­nia oso­by fizycz­nej lub danych doty­czą­cych zdro­wia, seksu­alno­ści lub orien­tacji seksu­alnej tej oso­by. (...)

Z powyż­sze­go wyni­ka, że nie wol­no zbie­rać infor­macji o pochodze­niu raso­wym lub etnicz­nym nawet, gdy umo­żli­wia się zazna­cze­nie «nie chcę odpo­wia­dać na to pyta­nie». Już taka odpo­wiedź może bowiem uja­wnić poglą­dy poli­tycz­ne lub cechy danej oso­by! Cały spis w takiej sytu­acji pozo­sta­je nie­zgo­dny z RODO z czę­ścią doty­czą­cą danych wra­żli­wych.

Spis powszech­ny 2021 jest obo­wiąz­kowy i z udzia­łem osób fizycz­nych. Dane te nie mogą być zbie­rane – tak mówi również usta­wa o sta­tysty­ce. Pań­stwu nie wol­no zbie­rać i prze­twa­rzać tych danych. Gdy­by spis nie był obo­wiąz­kowy lub nie doty­czył­by osób fizycz­nych – wte­dy dane te można by było zbie­rać i prze­twa­rzać. Pyta­nia te są więc nie­legal­ne.

Spis naru­sza pra­wo unij­ne nie tyl­ko w zakre­sie RODO, ale również w zakre­sie innych roz­porzą­dzeń.

Roz­porzą­dze­nie Par­lamen­tu Euro­pej­skie­go i rady nr 223/2009

Arty­kuł 2.
Zasa­dy sta­tystycz­ne

1. Opra­cowy­wanie, two­rze­nie i roz­powszech­nia­nie sta­tysty­ki euro­pej­skiej jest okre­ślo­ne nastę­pują­cymi zasa­dami sta­tystycz­nymi: (...)

f) „opła­cal­ność” ozna­cza, że koszty two­rze­nia danych sta­tystycz­nych muszą być współ­mier­ne do wagi ocze­kiwa­nych wyni­ków i korzy­ści oraz że zaso­by muszą być wyko­rzy­sty­wane w spo­sób opty­mal­ny, a obcią­żenie respon­den­tów musi być ogra­niczo­ne do mini­mum. Wyma­gane infor­macje, o któ­rych prze­kaza­nie wystą­pio­no z wnio­skiem, są, jeże­li istnie­je taka możli­wość, łatwe do pobra­nia z dostę­pnych reje­strów lub źró­deł.

Nadu­życiem jest więc zbie­ranie infor­macji o powierzch­ni domu, imie­niu, nazwi­sku, dacie urodze­nia, płci (gdy pyta­ny jest respon­dent o PESEL), sto­sun­kach pra­wnych (kto jest czy­ją matką) itp. w sytu­acji, gdy te dane mogą być łatwo pobra­ne z ksiąg wie­czy­stych, reje­stru PESEL czy też urzę­du sta­nu cywil­nego. Spis powszech­ny 2021 jest więc nie­zgo­dny z kolej­nym roz­porzą­dze­niem, któ­rego na mocy Kon­sty­tucji RP rząd jest zobo­wią­zany prze­strze­gać.

Wię­cej można posłu­chać tutaj.

Z czy­stym sumie­niem pole­camy więc bardzo chcieć się spi­sać, ale nie móc. <roz­bawie­nie>

Brak udzia­łu w spi­sie – jak się bro­nić

W sytu­acji, gdy nie było możli­we spi­sanie się z powo­dów wyż­szych, nale­ży powiedzieć w sądzie o tym otwar­cie, że nie doszło do odmo­wy udzia­łu w spi­sie, ponie­waż nie można inter­pre­tować w spo­sób roz­sze­rza­jący prze­pisów kode­ksu kar­nego lecz jedy­nie zawę­żają­co – o czym Sądo­wi Admi­nistra­cyj­nemu nale­ży przy­pomnieć, gdy­by tak brzmiał zarzut.

Odmo­wą nie są:

  • pra­ca do póź­nych godzin wie­czor­nych,
  • zapo­mnie­nie o dacie koń­cowej spi­su powszech­nego,
  • nie­możność sko­rzy­sta­nia ze stro­ny lub oba­wa o wykra­dnię­cie toż­samo­ści (usta­woda­wca nie podał wspie­ranych prze­glą­darek) – taki komu­nikat dawa­ła prze­glą­dar­ka Tor Bro­wser w cza­sie trwa­nia spi­su i wciąż (2021‑10‑09) ten komu­nikat widnie­je,
  • wystą­pie­nie nie­prze­widzia­nych oko­licz­ności zmu­sza­jących do wyja­zdu (wypo­wiedze­nie umo­wy naj­mu, pil­na podróż w pry­wat­nych lub słu­żbo­wych spra­wach, kwa­ran­tan­na),
  • cho­roba i oba­wa, że kogoś zara­zimy kocią gry­pą (art. 116 § 1 pkt. 3 Kode­ksu kar­nego – podej­rze­wać może­my sami sie­bie!),
  • nie­ode­bra­nie tele­fonu – usta­wa mówi jedy­nie o odmo­wie spi­su tele­fonicz­nego, gdy zadzwo­ni rachmistrz – gdy tele­fonu nie ode­bra­liśmy nie wie­my czy dzwo­nił rachmistrz, tele­mar­keter czy też oso­ba wyłudza­jąca dane oszu­kują­ca wyświe­tla­ny numer (da się tak),
  • nie­oddzwo­nie­nie do rachmi­strza – usta­wa prze­widzia­ła jedy­nie odmo­wę udzie­lenia infor­macji w spi­sie tele­fonicz­nym (do któ­rego nie doszło),
  • popsu­ty tele­fon (niedzia­łają­cy mikro­fon lub gło­śnik),
  • wyczer­panie się bate­rii w tele­fonie pod­czas spi­sywa­nia się tele­fonicz­nie,
  • awa­ria kom­pute­ra w tra­kcie wyko­nywa­nia samo­spi­su inter­neto­wego,
  • prze­spa­nie całe­go dnia, w któ­rym przy­pad­kowo pukał do drzwi rachmistrz,
  • pobyt w pra­cy lub u znajo­mego w dniu kie­dy przy­szedł rachmistrz stu­kać do drzwi (nie masz obo­wiąz­ku prze­bywać w domu),
  • cier­pie­nie na depre­sję lub lęki unie­możli­wia­jące inte­rak­cje spo­łecz­ne (tego typu oso­by nie wpu­szcza­ją niko­go do domu).

Takie argu­men­ty w razie wezwa­nia do sądu admi­nistra­cyj­nego powin­ny pomóc. Nie­ste­ty, jeże­li do udzia­łu w spi­sie powszech­nym doszło i prze­kaza­na zosta­ła nie­pra­wda – nie mamy dla Cie­bie uni­wer­sal­nej rady jak postą­pić przed sądem. Od począ­tku mówio­no, że za odmo­wę spi­su grozi co naj­wyżej grzy­wna 5000 zł, zaś za prze­kaza­nie nie­pra­wdzi­wych infor­macji (stan faktycz­ny, nie pra­wny – w wię­kszo­ści pytań) grozi nawet kara 2 lat wię­zie­nia (naj­pra­wdo­podob­niej w «zawia­sach»).

Spi­sanie po ter­minie

Jeże­li prze­oczo­ny został spis, nie doko­nuj go teraz, bowiem za prze­kaza­nie danych po okre­sie trwa­nia spi­su powszech­nego grozi kara do 5000 zł. Tłu­macze­nie, że nie ma się zegar­ka raczej nie pomo­że. Jeże­li jednak się zda­rzy tak, że ktoś inny prze­każę za Cie­bie te dane (pra­ktycz­ny brak zabez­pie­czeń – pra­ktycz­nie wszys­tkie dane do spi­sania się za kogoś dostę­pne są w publicz­nych księ­gach wie­czy­stych) – podnieś to w Sądzie, że ktoś inny spi­sał się uży­wając danych publicz­nie dostę­pnych. Jeże­li ktoś podał nie­pra­wdzi­we dane wypeł­nia­jąc for­mularz – również o tym infor­muj Sąd. Nie masz obo­wiąz­ku siedzieć w wię­zie­niu za to, że matka lub współ­loka­tor zezna­li nie­pra­wdę lub udzie­lili nie­peł­nych infor­macji.

Usta­wa o sta­tysty­ce publicz­nej

Art. 58. Kto wbrew obo­wiąz­kowi prze­kazu­je dane sta­tystycz­ne po upły­wie ozna­czo­nego ter­minu, podle­ga karze grzy­wny.

Roz­dział ten powstał w drodze nade­sła­nego pyta­nia jednej z czy­tel­niczek naszej stro­ny.

Bada­nie kon­trol­ne i stra­sze­nie kolej­nymi kara­mi

W dniu 2021‑11‑12 otrzy­mali­śmy infor­mację z Gaze­ty Wybiór­czej od naszej czy­tel­nicz­ki, że GUS dzwo­ni do oby­wate­li, by upe­wnić się czy udzie­lili popra­wnych odpo­wiedzi. Wbrew temu co pisze wska­zany bru­kowiec, za nie­ode­bra­nie tele­fonu nic nie grozi, a naj­lepiej tele­fonu się pozbyć i kupić sobie cze­ską kartę wraz z doła­dowa­nia­mi (póki otwa­rta jest cze­ska gra­nica i nie robią «testów») – tak, aby numer był nie­zare­jestro­wany i aby GUS nie mógł pisać SMS‑ów w tej spra­wie.

Odradza­my odbie­ranie tele­fonów od nie­znajo­mych (czy­li od wszys­tkich, kogo nie mamy w książ­ce tele­fonicz­nej), aby uni­knąć kary, albo­wiem udzie­lenie infor­macji z zakre­su spi­su powszech­nego, któ­ry się już skoń­czył może być doda­tko­wo kara­ne. Mówi o tym art. 58 Usta­wy o sta­tysty­ce publicz­nej.

Usta­wa o sta­tysty­ce publicz­nej

Art. 58. Kto wbrew obo­wiąz­kowi prze­kazu­je dane sta­tystycz­ne po upły­wie ozna­czo­nego ter­minu, podle­ga karze grzy­wny.

Prze­kaza­niem danych jest tak­że ich powtór­ne poda­nie! Urząd nie powi­nien o to w ogó­le pytać (lub pytać tyl­ko w cza­sie trwa­nia spi­su), gdy­by ten kraj był pra­worzą­dny.

Zamknij Przewiń w górę Przewiń w dół